Polska 26 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia sejm pruski powołał Komisję Kolonizacyjną; z KL Auschwitz uciekł Witold Pilecki; na ulicach Warszawy pojawiły się obwieszczenia o karze śmierci za pomoc Żydom; 1 Maja ustanowiono świętem państwowym; rozpoczęto budowę kombinatu Nowa Huta; wykonano wyrok śmierci na Zdzisławie Marchwickim; wybuch w elektrwoni atomowej w Czarnobylu; Lew Rywin został skazanyna 2,5 roku pozbawienia wolności. Urodzili się m. in. Józef Bilczewski, Feliks Perl, Stanisław Car, Władysław Daniłowski, Zbigniew Dłubak, Jan Pietrzak, Jadwiga Staniszkis, Piotr Szulkin, Tadeusz Słobodzianek, Stanisław Sojka, Elżbieta Urbańczyk-Baumann. Zmarli natomiast: Napoleon Ordaoraz Michał Maciejowski.

1777 - Od uderzenia pioruna zapalił się i spłonął kościół św. Mikołaja (dziś katedra) w Elblągu.

1794 – Ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Wolnej Warszawskiej”, oficjalnego organu władz Powstania Kościuszkowskiego.

1809 – Wojna polsko-austriacka: zwycięstwo wojsk Księstwa Warszawskiego w bitwie pod Grochowem.

1860 - W Wilamowicach urodził się Józef Bilczewski, arcybiskup metropolita lwowski, teolog, profesor i rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; kanonizowany w 2005 r.

1867 – W siedzibie Towarzystwa Naukowego Krakowskiego odbył się pierwszy pokaz obrazu „Alchemik Sędziwój” autorstwa Jana Matejki.

1871 - W Warszawie urodził się Feliks Perl, działacz socjalistyczny, publicysta; współtwórca i jeden z głównych teoretyków PPS; więzień carski, członek PPS-Frakcji Rewolucyjnej; redaktor naczelny „Robotnika” (1915-1927).

1882 - W Warszawie urodził się Stanisław Car, polityk obozu piłsudczykowskiego, prawnik, jeden z głównych twórców Konstytucji kwietniowej.

1883 - W Warszawie zmarł Napoleon Orda, malarz, muzyk; więzień carski, uczestnik Powstania Listopadowego; autor licznych akwareli i rysunków przedstawiających zabytki z terenów obecnej Białorusi, Ukrainy, Litwy i Polski.

1886 - Uchwała sejmu pruskiego o powołaniu Komisji Kolonizacyjnej w celu wykupu własności ziemskiej z rąk Polaków w celu germanizacji tych obszarów.

1902 - W Warszawie urodził się Władysław Daniłowski, pianista, śpiewak, kompozytor, współzałożyciel i kierownik Chóru Dana.

1920 - Wyprawa kijowska: Wojska polskie zajęły Żytomierz i Berdyczów.

1921 - W Radomsku urodził się Zbigniew Dłubak, teoretyk sztuki, malarz i fotograf; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen, gdzie organizował pokazy artystyczne.

1923 - W Suchej Beskidzkiej urodził się Andrzej Szczepkowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog.

1937 - W Warszawie urodził się Jan Pietrzak, aktor, satyryk, kierownik artystyczny warszawskich kabaretów „Hybrydy” i „Pod Egidą”.

1942 - W Warszawie urodziła się Jadwiga Staniszkis, socjolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk;. w czasie strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. członek Komisji Ekspertów MKS; autorka wielu książek m.in. „Polska. Samoograniczająca się rewolucja”, „Ontologia socjalizmu”, „Postkomunistyczne państwo: w poszukiwaniu tożsamości”, „Postkomunizm: próba opisu”.

1943 - W nocy z 26 na 27 kwietnia z KL Auschwitz uciekł Witold Pilecki, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, oficer KG AK; w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; uczestnik Powstania Warszawskiego; od 1945 r. w 2. Korpusie Polskim we Włoszech; po powrocie do Polski aresztowany przez władze komunistyczne, po brutalnym śledztwie skazany na śmierć i stracony.

1943 - Powstanie w warszawskim getcie: na ulicach Warszawy pojawiły się obwieszczenia okupacyjnych władz niemieckich, przypominające o karze śmierci za pomoc Żydom.

1944 - Prezydent RP Władysław Raczkiewicz mianował Delegata Rządu na Kraj Jana S. Jankowskiego wicepremierem i podpisał dekret o tymczasowej organizacji władz na obszarze Rzeczypospolitej.

1944 - Żołnierze oddziału „Pegaz” Kedywu Komendy Głównej AK zastrzelili w Warszawie na ul. Chocimskiej Erwina Groessera - pułkownika niemieckiej policji.

1945 - Wojska 2. Frontu Białoruskiego zajęły Szczecin.

1950 - 1 Maja ustanowiono świętem państwowym.

1950 - Rozpoczęto budowę zakładów metalurgicznych „Nowa Huta”.

1950 - W Gdańsku urodził się Piotr Szulkin, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Golem”, „Wojna światów - następne stulecie”, „O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji”, „Ga, ga. Chwała bohaterom” i „Ubu Król”.

1952 - W Warszawie urodziła się Ewa Podleś, śpiewaczka.

1955 - W Jenisejsku urodził się Tadeusz Słobodzianek, dramatopisarz, reżyser, krytyk teatralny; współzałożyciel Towarzystwa Wierszalin-Teatr; autor m.in. dramatów „Car Mikołaj”, „Turlajgroszek”, „Prorok Ilja”, „Merlin. Inna historia”, „Sen pluskwy” i „Nasza klasa”; od 2012 r. dyrektor warszawskiego Teatru Dramatycznego.

1959 - W Żorach urodził się Stanisław Sojka, wokalista i kompozytor jazzowy, pianista, poeta.

1963 - Premiera filmu „Czarne skrzydła” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

1965 – Dokonano oblotu szybowca SZD-29 Zefir 3.

1971 - W Nowym Dworze Mazowieckim urodziła się Elżbieta Urbańczyk-Baumann, kajakarka, wielokrotna medalistka mistrzostw świata, 43-krotna mistrzyni Polski.

1977 - W Katowicach w Areszcie Śledczym wykonano wyrok śmierci na Zdzisławie Marchwickim, „wampirze z Zagłębia”, który był skazany za zamordowanie 14 kobiet i usiłowanie zabójstwa siedmiu.

1985 - W Warszawie przywódcy partii komunistycznych Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Polski, Rumunii, Węgier i Związku Sowieckiego podpisali protokół przedłużający istnienie Układu Warszawskiego na kolejne 20 lat.

1986 - Wybuch w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie; była to największa katastrofa w historii energetyki jądrowej.

1988 - Strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie; poza postulatami płacowymi protestujący żądali ponownego przyjęcia do pracy zwolnionych działaczy Solidarności.

1994 - Prezydent Lech Wałęsa podpisał w czasie wizyty na Litwie traktat polsko-litewski „O przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy”.

1996 - Premiera filmu „Szabla od komendanta” w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego.

2000 – W Radzionkowie otwarto Muzeum Chleba.

2001 – W Winnipeg zmarł Michał Maciejowski, pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, as myśliwski, autor około 10 zestrzeleń niemieckich samolotów w latach 1940-1943.

2004 – Producent filmowy Lew Rywin został skazany nieprawomocnie przez Sąd Okręgowy w Warszawie na 2,5 roku pozbawienia wolności oraz 100 tys. zł grzywny. Sąd zmienił kwalifikację czynu z płatnej protekcji na oszustwo polegające na złożeniu oferty płatnej protekcji Adamowi Michnikowi.

2008 - Odbył się ingres arcybiskupa metropolity gdańskiego Sławoja Leszka Głódzia.

Źródło: PAP