Polska 3 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 03-03-2024, 17:15
Artykuł
facebook.com

Tego dnia powołano Legię Księstwa Warszawskiego; z więzienia na Pawiaku uciekli: Tadeusz Szpotański i dwaj oficerowie AK; przed sądem wojskowym rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego; przez sądem w Warszawie rozpoczął się proces kierownictwa KPN; w katastrofie kolejowej pod Szczekocinami zginęło 16 osób. Urodzili się m. in. Izabela z Flemmingów Czartoryska, Kazimierz Władysław Wóycicki, Cyryl Ratajski, Kazimierz Bartel, Kazimierz Fabrycy, Władysław Daszewski, Klemens Szaniawski, Jacek Kuroń, Maria Nurowska, Zbigniew Boniek, Natalia Kukulska. Zmarli natomiast: Faust Socyn, Edward Wittig, Jerzy Srokowski, Irena Kwiatkowska, Bohdan Pociej, Jan Maj, Wojciech Giełżyński, Stanisław Kania oraz Jerzy Limon.

1362 – Król Kazimierz III Wielki nadał prawa miejskie Ropczycom.

1585 – Elbląg zawarł porozumienie handlowe z angielską Kompanią Wschodnią.

1604 - W Lusławicach zmarł Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.

1746 - W Warszawie urodziła się Izabela z Flemmingów Czartoryska, pisarka, animatorka życia kulturalnego, mecenaska sztuki, kolekcjonerka; założycielka rezydencji w Puławach, na terenie której utworzyła pierwsze polskie muzeum gromadzące pamiątki narodowe; aktywna uczestniczka życia politycznego w okresie Sejmu Wielkiego, związana ze Stronnictwem Patriotycznym.

1807 - W Warszawie urodził się Kazimierz Władysław Wóycicki, wydawca, literat, archiwista, dziennikarz; autor „Przysłów narodowych”, „Pamiętnika dziecka Warszawy”, żołnierz Powstania Listopadowego.

1812 - Powołana została Legia Księstwa Warszawskiego, formacja wojskowa, utworzona z pułków Legii Nadwiślańskiej. Legia Księstwa Warszawskiego wzięła udział w walkach w Hiszpanii oraz w wyprawie na Rosję, gdzie poniosła ciężkie straty.

1831 - Powstanie listopadowe: Zwycięstwo oddziału gen. Józefa Dwernickiego nad Rosjanami w bitwie pod Kurowem.

1846 - Powstanie krakowskie: dyktator Jan Tyssowski opuścił Kraków, do miasta wkroczyły oddziały austriackie.

1872 - W krakowskim Podgórzu urodził się Artur Markowicz, malarz, grafik.

1875 - W Zalesiu Wielkim koło Gostynia urodził się Cyryl Ratajski, adwokat, prezydent Poznania (1922-1924, 1925-1934), minister spraw wewnętrznych (1924-1925); w czasie II wojny światowej Delegat Rządu na Kraj (1940-1942).

1882 - We Lwowie urodził się Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej, polityk sanacyjny, trzykrotny premier II RP; zamordowany przez Niemców w 1941 r.

1888 - W Odessie urodził się Kazimierz Fabrycy, oficer Legionów Polskich, gen. WP; wiceminister spraw wojskowych (1926-1934); w latach 1934-1939 Inspektor Armii we Lwowie; w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Karpaty”.

1902 - W Warszawie urodził się Władysław Daszewski, scenograf teatrów lwowskich i warszawskich, współpracownik Leona Schillera, w latach 1959-61 dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie.

1902 - W Przemyślu urodził się Józef Kondrat, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Trójka hultajska”, „Strachy”, „Król Maciuś Pierwszy”; w 1943 roku skazany przez podziemne Kierownictwo Walki Cywilnej na karę infamii za udział w niemieckim filmie propagandowym „Heimkehr”.

1910 - W Warszawie urodził się Leon Chajn, polityk, działacz komunistyczny, od 1944 roku członek władz naczelnych Stronnictwa Demokratycznego, poseł na Sejm PRL, autor prac poświęconych historii wolnomularstwa.

1910 - W Pyzdrach urodził się Stefan Otwinowski, dziennikarz, literat, autor powieści „Życie trwa cztery dni”, w latach 1947-76, prezes krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich.

1919 – Utworzono Kurię Biskupią Wojsk Polskich.

1921 - Polska zawarła układ z Rumunią o wzajemnej pomocy militarnej w razie ataku ze strony Rosji.

1922 - W Toruniu urodził się Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista.

1925 - W Warszawie urodził się Klemens Szaniawski, filozof, logik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

1925 - W Łucku urodził się Edward Krasiński, malarz awangardowy.

1929 - W Gdańsku urodził się Kazimierz Orzechowski duchowny katolicki i aktor, popularny m.in. dzięki rolom w filmach „Panny z Wilka”, „Człowiek z żelaza” oraz serialach „W labiryncie” i „Złotopolscy”.

1934 - We Lwowie urodził się Jacek Kuroń; wieloletni więzień polityczny w PRL, współtwórca KOR, czołowy doradca kierownictwa NSZZ „Solidarność”, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, parlamentarzysta, minister pracy i polityki socjalnej, historyk, publicysta, wychowawca, społecznik.

1934 - W Kaliszu urodził się Andrzej May, aktor teatralny i filmowy, reżyser, odtwórca m.in. ról „Czarnego” w filmie Jerzego Passendorfera „Zamach” oraz Stanisława Połanieckiego w serialu „Rodzina Połanieckich”.

1938 – Otwarto port we Władysławowie.

1941 - Zarządzenie gubernatora dystryktu krakowskiego Otto Waechtera o utworzeniu w Krakowie „żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej”; ostateczny termin przesiedlenia do getta wyznaczono na 20 marca 1941 r.; niezastosowanie się do zarządzenia władz niemieckich zagrożone było karą śmierci.

1941 - W Warszawie zmarł Edward Wittig, rzeźbiarz, autor warszawskich pomników: Lotnika, PeOWiaka oraz Juliusza Słowackiego.

1942 - Z więzienia na Pawiaku uciekli: Tadeusz Szpotański, były wiceprezydent Warszawy, oficerowie AK - mjr Stanisław Dobrski i por. Eugeniusz Filipowicz oraz Henryk Borucki „Czarny”, komendant konspiracyjnej Komendy Obrońców Polski.

1944 - W Okółku na Podlasiu urodziła się Maria Nurowska, pisarka, scenarzystka, autorka m.in. powieści „Hiszpańskie oczy”,  „Rosyjski kochanek”, „Mój przyjaciel zdrajca” oraz cyklu „Panny i wdowy”.

1945 - We wsi Pawłokoma na Pogórzu Przemyskim oddział AK dowodzony przez por. Józefa Bissa „Wacława” , zamordował 365 ukraińskich mieszkańców, w odwecie za uprowadzenie i zamordowanie przez UPA 11 Polaków.

1945 - Poakowski oddział ppor. Roberta Domańskiego „Jaracha” rozbił więzienie w Białej Podlaskiej.

1945 - Armia Czerwona zajęła Świdwin i Miastko.

1947 - Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie skazał na karę śmierci nazistowskiego gubernatora Warszawy Ludwiga Fischera.

1947 - W Londynie Sztab Główny Polskich Sił Zbrojnych przekształcono w Inspektorat Generalny Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia; inspektorem generalnym Korpusu mianowano gen. Stanisława Kopańskiego.

1948 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; komunistyczny sąd skazał rotmistrza na karę śmierci; wyrok wykonano 25 maja 1948 r.

1956 - W Bydgoszczy urodził się Zbigniew Boniek, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w Hiszpanii w 1982 r.; zawodnik m.in. Widzewa Łódź, Juventusu Turyn, z którym zdobył Puchar Europy (1985), a także AS Roma; trener; od 2012 r. prezes PZPN.

1960 - Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu Wolińskiego Parku Narodowego.

1961 - Premiera komedii Haliny Bielińskiej i Włodzimierza Haupe „Szczęściarz Antoni” z Czesławem Wołłejko w roli tytułowej.

1970 – Milicja Obywatelska spacyfikowała świętokrzyską wieś Chodków Nowy, której mieszkańcy sprzeciwiali się rozbiórce nielegalnie rozbudowanej kaplicy.

1971 - Spotkanie prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego z premierem Piotrem Jaroszewiczem na temat normalizacji stosunków.

1975 - W Warszawie zmarł Jerzy Srokowski, plastyk, ilustrator, scenograf, autor m.in. dekoracji do telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów.

1976 - W Warszawie urodziła się Natalia Kukulska, piosenkarka, wykonawczyni przebojów „Puszek-okruszek”, „Co powie tata?”, „Niepotrzebny”, „Piosenka światłoczuła”.

1977 - Polska ratyfikowała Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka.

1978 - W Wałbrzychu urodził się Sebastian Janikowski, gracz futbolu amerykańskiego, zawodnik Oakland Raiders.

1979 - Premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego Życie na gorąco w reżyserii Andrzeja Konica.

1981 - Gen. Wojciech Jaruzelski, przebywający w Moskwie na XXVI Zjeździe KPZR, spotkał się z premierem Nikołajem Tichonowem, któremu przekazał „Informację o stanie przygotowań państwa do wprowadzenia stanu wojennego”.

1985 - Dokonano oblotu samolotu szkolno-bojowego PZL I-22 Iryda.

1986 - W Warszawie przed Sądem Wojewódzkim rozpoczął się proces kierownictwa Konfederacji Polski Niepodległej; na ławie oskarżonych zasiedli: Leszek Moczulski, Krzysztof Król, Adam Słomka, Andrzej Szomański oraz Dariusz Wójcik.

2001 - Trzy kasjerki i ochroniarz zostali zastrzeleni podczas napadu na filię Kredyt Banku przy ul. Żelaznej w Warszawie.

2002 - Wystartował kanał informacyjno-publicystyczny TVP3.

2006 - W Warszawie zmarł Krzysztof Kołbasiuk, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z roli Gniewka w serialu „Znak orła”, Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu „Dom” oraz licznych kreacji aktorskich w Teatrze Polskiego Radia.

2007 - Papież Benedykt XVI mianował metropolitą warszawskim biskupa Kazimierza Nycza.

2007 - Adam Małysz zdobył w japońskim Sapporo swój czwarty tytuł mistrza świata w skokach narciarskich.

2011 - W Skolimowie zmarła Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”, a także w filmach „Hallo Szpicbródka”, „Lata dwudzieste, lata trzydzieste”; występowała w kabaretach Szpak, Dudek i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.

2011 - W Warszawie zmarł Bohdan Pociej, muzykolog, krytyk muzyczny, dziennikarz radiowy, popularyzator kultury.

2011 - Adam Małysz ogłosił zakończenie kariery sportowej.

2012 - W katastrofie kolejowej pod Szczekocinami zginęło 16 osób, a 57 zostało rannych.

2012 - W Warszawie zmarł Jan Maj, działacz studencki sportowy, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej w latach 1973-76.

2015 - W Warszawie zmarł Wojciech Giełżyński, dziennikarz, pisarz, reporter, autor książek „Indonezja, archipelag niepokojów”, „Rewolucja w imię Augusta Sandino”, „Gra o Himalaje”, „Gdańsk. Sierpień 80”.

2017 - W Angers zmarł Raymond „Kopa” Kopaszewski, francuski piłkarz urodzony w rodzinie polskich imigrantów. W 1958 r. zdobył Złotą Piłkę przyznawaną przez „France Football”.

2020 – W Warszawie zmarł ostatni żyjący I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania. W Polskiej Partii Robotniczej był od 1945 r., następnie w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1952-1956 był pracownikiem Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. Funkcję posła na Sejm PRL VI-IX kadencji sprawował w latach 1972-1989. I sekretarzem KC PZPR Stanisław Kania był od 6 września 1980 r. do 18 października 1981 r.

2021 – W Gdańsku zmarł Jerzy Limon, anglista, pisarz, tłumacz, twórca, od 2014 r. dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Od 1989 r. był prezesem Fundacji Theatrum Gedanense, stawiającej sobie za cel przywrócenie pamięci o obecności w Gdańsku teatru elżbietańskiego, do końca XVIII wieku.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy