Polska 29 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia w Gdyni rozpoczęła działalność Żegluga Polska; Niemcy zakończyli wysadzanie Pałacu Saskiego; do Polski przybył z wizytą prezydent Jimmy Carter; rozpoczął się strajk okupacyjny budynku Urzędu Miasta i Gminy – powstała „Solidarność Wiejska”; wyłączono ostatnią analogową centralę telefoniczną, obsługującą 600 abonentów. Urodzili się m. in. Tytus Chałubiński, Henryk Wars, Stanisław Broniewski, Ludwik Jerzy Kern, Jerzy Kłoczowski, Feridun Erol, Konrad Fijałkowski. Zmarli natomiast: Stanisław Małachowski, Edmund Biernacki, Stefan Czarnowski, Janusz Strachocki, Jan Rybkowski, Jerzy Waldorff, Andrzej Wilkosz, Ignacy Tokarczuk oraz Wojciech Kilar.

1380 - W Budzie zmarła Elżbieta, królowa Węgier, córka Władysława Łokietka i księżnej Jadwigi, żona Karola Roberta i babka Jadwigi Andegaweńskiej.

1443 - Koniecpol otrzymał prawa miejskie.

1655 - Potop szwedzki: W Tyszowicach szlachta i wojsko utworzyły konfederację przeciwko Szwedom i Karolowi X Gustawowi.

1809 - W Warszawie zmarł Stanisław Małachowski, marszałek Sejmu Czteroletniego.

1820 - W Radomiu urodził się Tytus Chałubiński, lekarz, przyrodnik, społecznik, jeden z pionierów taternictwa, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego i Muzeum Tatrzańskiego.

1879 - W Warszawie urodził się Witold Wojtkiewicz, malarz, rysownik, ilustrator.

1902 - W Warszawie urodził się Henryk Wars (właściwie Henryk Warszawski), kompozytor, pianista, dyrygent, pionier jazzu w Polsce, autor muzyki do blisko 50 polskich filmów oraz wielu piosenek, które stały się przebojami m.in. „Umówiłem się z nią na dziewiątą” czy „Miłość ci wszystko wybaczy”.

1904 - W Krakowie urodził się Witold Zechenter, poeta, prozaik, satyryk, dziennikarz. Współzałożyciel krakowskiego „Dziennika Polskiego” i „Echa Krakowa”.

1911 - We Lwowie zmarł Edmund Biernacki, lekarz, neurolog i patolog, odkrywca tzw. odczynu Biernackiego (OB) – wartości diagnostycznej szybkości opadania erytrocytów w osoczu.

1913 - W Krakowie zmarła Jadwiga Sarnecka, pianistka i kompozytorka.

1915 - W Warszawie urodził się Stanisław Broniewski, ps. Stefan Orsza, ppor. AK, harcmistrz, naczelnik Szarych Szeregów (1943-1944), dowódca akcji pod Arsenałem.

1920 - W Łodzi urodził się Ludwik Jerzy Kern – poeta, satyryk, tłumacz, autor utworów dla dzieci „Ferdynand Wspaniały”, „Proszę słonia” i słów do wielu popularnych przebojów muzycznych m.in. „Nie bądź taki szybki Bill”, „Cicha woda”, „Wojna domowa”.

1920 - Podniesiono banderę na kanonierce ORP Komendant Piłsudski.

1924 - W Bogdanach w powiecie przasnyskim urodził się Jerzy Kłoczowski, historyk, profesor KUL, badacz dziejów Kościoła; w czasie II wojny światowej żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego.

1926 - W Szwajcarii zmarł Rainer Maria Rilke, poeta, przedstawiciel symbolizmu i egzystencjalizmu, którego twórczość wywarła duży wpływ m.in. na Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Lema, Zbigniewa Herberta.

1926 - W Gdyni rozpoczęło działalność przedsiębiorstwo Żegluga Polska.

1929 - Powołany został rząd Kazimierza Bartla.

1937 - W Warszawie zmarł prof. Stefan Czarnowski, socjolog, historyk kultury, żołnierz Legionów Polskich i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku.

1938 - We Włodawie urodził się Feridun Erol, scenarzysta i reżyser pochodzenia tureckiego.

1939 - W Lublinie urodził się Konrad Fijałkowski, cybernetyk, autor powieści, opowiadań i słuchowisk science fiction.

1942 - W Warszawie na Bolesławie Mołojcu wykonany został wyrok śmierci wydany przez KC PPR; B. Mołojec oskarżony był o zamordowanie Marcelego Nowotki - pierwszego przywódcy PPR; inna data wykonania wyroku podawana w publikacjach to 31 grudnia 1942 r.

1942 - Niemcy dokonali pacyfikacji wsi Białowola na Zamojszczyźnie, mordując 51 mieszkańców; w tym 22 kobiety i 10 dzieci w wieku od 2 do 11 lat.

1944 - W Aszchabadzie zmarł Juliusz Gardan, reżyser i scenarzysta, twórca filmów „Trędowata”, „Doktor Murek”.

1944 - Zburzenie Warszawy: zakończono wysadzanie w powietrze Pałacu Saskiego (27-29 grudnia).

1944 - Z powodu niestawienia się na spotkanie osoby odpowiedzialnej za dostarczenie ładunków wybuchowych nie doszedł do skutku planowany przez oddział AK zamach bombowy na mieszkanie Bolesława Bieruta w Lublinie.

1949 - W Łodzi utworzono Wytwórnię Filmów Oświatowych.

1949 - W Warszawie powstała Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.

1962 - Wydano pierwszy tom Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN.

1967 - W Warszawie zmarł Janusz Strachocki, aktor, reżyser teatralny; żołnierz kontrwywiadu KG AK.

1972 - W Tarnowie urodził się Wilhelm Sasnal, malarz, twórca komiksów, filmowiec.

1977 - Do Polski przybył z trzydniową wizytą prezydent USA Jimmy Carter; towarzyszył mu m.in. doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Zbigniew Brzeziński.

1980 - W Ustrzykach Dolnych rolnicy rozpoczęli strajk okupacyjny w budynku Urzędu Miasta i Gminy, domagając się rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska”.

1982 - W Londynie zmarł pułkownik Roman Umiastowski, żołnierz, pisarz, historyk, autor radiowego apelu z 6 września 1939, w którym wezwał mężczyzn do opuszczenia Warszawy i udania się na wschód kraju, gdzie miały być tworzone nowe jednostki wojskowe.

1987 - W Konstancinie zmarł Jan Rybkowski, reżyser, scenarzysta, pedagog, scenograf; twórca seriali „Chłopi”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Rodzina Połanieckich”.

1987 - W Krakowie zmarł Stanisław Igar, popularny aktor teatralny i filmowy, odtwórca ról Grünspana w „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy i don Gaspara Soareza w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hasa.

1989 - Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przywracając historyczną nazwę państwa - Rzeczpospolita Polska oraz dawne godło - orła w koronie.

1997 -  W Warszawie zmarł Czesław Byszewski, aktor, lektor Polskiego Radia.

1999 - W Warszawie zmarł Jerzy Waldorff, krytyk muzyczny, znawca sztuki, obrońca zabytków, twórca Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami.

2005 - Urząd prezesa Instytutu Pamięci Narodowej objął Janusz Kurtyka; zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.

2005 - W Skorogoszczy w gminie Lewin Brzeski (województwo opolskie) wyłączono ostatnią w kraju analogową centralę telefoniczną, obsługującą 600 abonentów.

2006 - Otwarto stację metra warszawskiego Marymont.

2012 - W Mielcu zmarł Andrzej Wilkosz, polski brydżysta, arcymistrz światowy, autor konwencji „dwóch karo Wilkosza”.

2012 - W Przemyślu zmarł Ignacy Tokarczuk, arcybiskup metropolita przemyski; w czasach PRL wspierał działania opozycji antykomunistycznej, m.in. KOR, ROPCiO, a następnie Solidarności; wielokrotnie szykanowany przez Służbę Bezpieczeństwa.

2013 - W Katowicach zmarł Wojciech Kilar, wybitny kompozytor i pianista, twórca muzyki do blisko 150 filmów, m.in. „Ziemi obiecanej”, „Smugi cienia”, „Pana Tadeusza”, „Rejsu”, „Pianisty”, a także seriali „Przygody Pana Michała” i „Rodzina Połanieckich”.

2016 - Rząd Beaty Szydło zakupił wspaniałą Kolekcję Książąt Czartoryskich dla Skarbu Państwa – wśród 86 tysięcy eksponatów znajdują się obrazy Dama z gronostajem Leonarda da Vinci i Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta, a spośród 250 tysięcy książek, starodruków i rękopisów rękopis Jana Długosza oraz oryginał Unii polsko-litewskiej, co jest największym zakupem dzieł sztuki w powojennej historii Polski.

Źródło: PAP