Polska 27 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia odbyła się koronacja Zygmunta III Wazy; uruchomiono pierwsze w Warszawie latarnie gazowe; wybuchło Powstanie Wielkopolskie; powstało przedsiębiorstwo Linie Lotnicze LOT; sąd wojskowy skazał na śmierć ppłk. Wacława Lipińskiego; SB aresztowała Janusza Pałubickiego; Marek Kamiński zdobył Biegun Południowy. Urodzili się m. in. Jan Olbracht, Mieczysław Grydzewski, Bogdan Suchodolski, Szczepan Pieniążek, Natan Tenenbaum, Piotr Morawski, Rafał Królikowski. Zmarli natomiast: Bartosz Paprocki, Leon Wyczółkowski, Antoni Ponikowski, Julian Tuwim, Janusz Popławski, Jerzy Kawalerowicz oraz Tadeusz Pieronek.

1400 - Nowe Miasto nad Pilicą otrzymało prawa miejskie.

1459 - W Krakowie urodził się Jan Olbracht, król Polski w latach 1492-1501.

1529 - Po wygaśnięciu męskiej linii książąt mazowieckich Zygmunt I Stary przyłączył Mazowsze do Polski.

1587 - W katedrze wawelskiej na króla Polski koronowany został Zygmunt III Waza (1587-1632).

1614 - We Lwowie zmarł Bartosz Paprocki, heraldyk, historyk, autor „Herbów rycerstwa polskiego”.

1817 - W Berezowicy Małej urodził się Florian Ziemiałkowski, prawnik, polityk, prezydent Lwowa, poseł do Sejmu Krajowego i wiedeńskiej Rady Państwa, w latach 1873-1888 minister do spraw Galicji.

1836 - W Żołudku na Białorusi urodził się Antoni Walery Wróblewski, jeden z dowódców powstania styczniowego, związany z „czerwonymi"; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.

1856 - Uruchomione zostały pierwsze w Warszawie uliczne latarnie gazowe: wzdłuż Ludnej, Książęcej, Nowego Światu i Krakowskiego Przedmieścia, a także na Placu Zamkowym.

1862 - Otwarto kolej Warszawsko-Petersburską; długość linii wynosiła 1330 km.

1891 - W Noisy-le-Sec we Francji zmarł Aleksander Chodźko, slawista, orientalista, poeta, profesor College de France.

1894 - W Warszawie urodził się Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika „Skamander”, twórca i redaktor tygodnika „Wiadomości Literackie” (1924-1939); w czasie II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania „Wiadomości Polskich”; w latach 1946-1966 redaktor naczelny londyńskich „Wiadomości”.

1903 - W Sosnowcu urodził się Bogdan Suchodolski, pedagog, filozof, historyk kultury.

1909 - W Waliszewie koło Łowicza urodził się Henryk Jabłoński, polityk, historyk; działacz PPS; żołnierz kampanii polskiej 1939 r., uczestnik walk pod Narwikiem (1940), członek polskiego ruchu oporu we Francji; minister oświaty i szkolnictwa wyższego (1966-1972); przewodniczący Rady Państwa (1972-1985); członek Biura Politycznego KC PZPR (1971-1981).

1913 - W Słupiu urodził się Szczepan Pieniążek, sadownik, profesor SGGW, twórca i dyrektor Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach, członek Polskiej Akademii Nauk.

1918 - Wybuchło Powstanie Wielkopolskie; walki w Poznaniu.

1926 - W VI forcie twierdzy w Kownie zostali rozstrzelani skazani na śmierć za próbę zorganizowania komunistycznego przewrotu na Litwie: Rapolas Čarnas, Kazys Giedrys, Juozas Greifenbergeris i Karolis Požela.

1927 - Zawarto porozumienie o wymianie więźniów politycznych między Polską a ZSRR.

1928 - Powstało państwowe przedsiębiorstwo Linie Lotnicze LOT.

1936 - W Warszawie zmarł Leon Wyczółkowski, malarz, rysownik, grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski.

1940 - W Witebsku urodził się Natan Tenenbaum, poeta, satyryk, dziennikarz, autor m.in. „Modlitwy o wschodzie słońca”.

1941 - Z  Moskwy do okupowanej Polski odleciała tzw. pierwsza Grupa Inicjatywna, której zadaniem było odtworzenie partii komunistycznej na terenach znajdujących się pod okupacją niemiecką; w jej składzie znaleźli się Marceli Nowotko, Paweł Finder, Bolesław Mołojec, Pinkus Kartin, Czesław Skoniecki i Maria Rutkiewicz.

1947 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na śmierć ppłk. Wacława Lipińskiego, historyka, żołnierza Legionów Polskich, działacza piłsudczykowskiego, współorganizatora Konwentu Organizacji Niepodległościowych (1942), założyciela i przewodniczącego podziemnego Stronnictwa Niezawisłości Narodowej (1946), członka Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej (1946-1947); W. Lipiński zmarł w komunistycznym więzieniu w 1949 r.

1949 - W Warszawie zmarł Antoni Ponikowski, inżynier, profesor i rektor Politechniki Warszawskiej; premier RP oraz minister oświaty, kultury i sztuki w latach 1921-1922; od 1928 r. w Chrześcijańskiej Demokracji; poseł na Sejm (1930-1935); w czasie II wojny światowej w Delegaturze Rządu RP na Kraj.

1951 - W Krakowie urodził się Henryk Halkowski, dziennikarz, historyk, znawca oraz propagator historii i kultury Żydów polskich.

1953 - W Zakopanem w wieku 59 lat zmarł Julian Tuwim, poeta, tłumacz, satyryk, współtwórca grupy poetyckiej „Skamander", kierownik literacki wielu kabaretów warszawskich m.in. sławnego „Qui Pro Quo", autor „Balu w operze", „Kwiatów polskich", a także piosenek, wśród nich „Miłość ci wszystko wybaczy" czy „Na pierwszy znak" oraz popularnych wierszy dla dzieci.

1966 - W Zduńskiej Woli urodził się Rafał Królikowski, aktor.

1976 - W Warszawie urodził się Piotr Morawski, chemik, himalaista, zdobywca sześciu ośmiotysięczników.

1978 - W Warszawie zmarł Kazimierz Wilamowski, aktor teatralny i filmowy.

1982 - Służba Bezpieczeństwa aresztowała Janusza Pałubickiego, przewodniczącego konspiracyjnego Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność" Wielkopolska oraz członka Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, kierującej podziemną „Solidarnością".

1983 - W Lod (Izrael) zmarł Seweryn Steinwurzel, operator filmowy, autor zdjęć do wielu filmów z okresu dwudziestolecia międzywojennego, m.in. „Córki generała Pankratowa” (1934), „Barbary Radziwiłłówny” (1936), „Trędowatej” (1936) i „Dziewcząt z Nowolipek” (1937).

1983 - Papież Jan Paweł II spotkał się w więzieniu z Ali Agcą.

1984 - W Toruniu rozpoczął się reżyserowany przez władze PRL proces funkcjonariuszy MSW oskarżonych o uprowadzenie i zamordowanie księdza Jerzego Popiełuszki.

1995 - Marek Kamiński zdobył Biegun Południowy. Był pierwszym człowiekiem, który zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu jednego roku.

2002 - Rząd polski podjął decyzję o zakupie amerykańskich samolotów wielozadaniowych F-16.

2002 - W „Gazecie Wyborczej" ukazał się artykuł „Ustawa za łapówkę czyli przychodzi Rywin do Michnika".

2004 - W Gdyni zmarł Janusz Popławski, muzyk, kompozytor, popularyzator muzyki, gitarzysta zespołu Niebiesko-Czarni.

2007 - W Warszawie zmarł Jerzy Kawalerowicz, reżyser filmowy, scenarzysta; autor filmów „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Austeria”, "Faraon" i "Quo vadis"; współzałożyciel i pierwszy prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966-1978).

2007 - W Warszawie zmarł Janusz Domagalik, pisarz, dziennikarz, scenarzysta, kawaler Orderu Uśmiechu.

2018 – W wieku 84 lat zmarł bp Tadeusz Pieronek - polski duchowny rzymskokatolicki, kanonista, profesor nauk prawnych, biskup pomocniczy sosnowiecki w latach 1992–1998, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski w latach 1993–1998, rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1998–2004.

Źródło: PAP