Polska 21 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 21-12-2023, 08:15
Artykuł
facebook.com

Tego dnia trumna ze zwłokami Tadeusza Kościuszki została, w tajemnicy, umieszczona w sarkofagu na Wawelu; Józef Piłsudski przybył na Maderę na 3-miesięczny wypoczynek; gen. Lepold Okulicki został mianowany komendantem AK; powstał OBOP; Andrzej Milczanowski ogłosił informację, że Józef Oleksy kontaktował się z wywiadem rosyjskim; Polska przystąpiła do układu z Schengen; 5. polskich żołnierzy zginęło w zamachu w Afganistanie. Urodzili się m. in. Tomasz Zan, Jan Stapiński, Tadeusz Boy-Żeleński, Anna Podgórska, Jan Konstanty Dąbrowski, Barbara Wojtowicz-Natanson, Mieczysław Jahoda, Przemysław Gintrowski, Tomasz Sikora, Patrycja Markowska. Zmarli natomiast: Teofil Wolicki, Karol Stryjeński, Jan Piłsudski, Stanisław Jaśkiewicz, Seweryn Butrym, Waldemar Kazanecki, Jan Wilkowski, Hubert Antoszewski oraz o. Jan Góra.

1796 - W Miasocie koło Mołodeczna urodził się Tomasz Zan, poeta, współzałożyciel Towarzystwa Filomatów, założyciel Związku Promienistych, w latach 1820-1823 prezes Zgromadzenia Filaretów. W latach 1824-1837 na zesłaniu.

1801 - W Ilińcach na Kijowszczyźnie urodził się Tomasz Padurra (Tymko Padura), poeta polsko-ukraiński, uczestnik Powstania Listopadowego.

1807 - Książę Fryderyk August wydał tzw. dekret grudniowy, na mocy którego formalnie znoszono poddaństwo chłopów poprzez przyznanie im prawa swobodnego przenoszenia się z miejsca na miejsce w granicach Księstwa Warszawskiego.

1829 - W Poznaniu zmarł Teofil Wolicki, arcybiskup gnieźnieński i poznański.

1830 - Dyktator powstania listopadowego Józef Chłopicki rozwiązał Rząd Tymczasowy, powołując w jego miejsce Radę Najwyższą Narodową. Prezesem został dotychczasowy szef Rządu Tymczasowego książę Adam Czartoryski.

1832 - Trumna ze zwłokami Tadeusza Kościuszki została, w tajemnicy przed zaborcą, umieszczona w marmurowym sarkofagu na Wawelu.

1864 - W Krakowie urodził Maksymilian Gumplowicz, historyk i etnograf, działacz Towarzystwa Szkoły Ludowej.

1867 - W Jabłonicy Polskiej na Podkarpaciu urodził się Jan Stapiński, polityk, poseł do parlamentu wiedeńskiego i na Sejm II RP; jeden z twórców polskiego ruchu ludowego.

1867 - Galicja pod zaborem austriackim uzyskała autonomię na mocy tzw. konstytucji grudniowej, którą wydał cesarz Franciszek Józef I.

1874 - W Warszawie urodził się Tadeusz Boy-Żeleński, pisarz, poeta, tłumacz literatury francuskiej, krytyk literacki i działacz społeczny.

1878 - We Lwowie urodził się Jan Łukasiewicz, matematyk, logik, filozof, dwukrotny rektor Uniwersytetu Warszawskiego, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego (1919).

1885 - W Ząbkowicach urodziła się Anna Podgórska, nauczycielka, działaczka społeczna i niepodległościowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

1886 - W Warszawie zmarł Wacław Szymanowski, pisarz, dziennikarz i dramaturg.

1890 - W Kłyżowie (powiat Nisko) urodził się Adam Kuryłowicz, działacz związkowy, polityk, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, wieloletni prezes Związku Zawodowego Kolejarzy; w PRL poseł, minister pracy i polityki społecznej, członek KC PZPR.

1890 - W Krośnie urodził się Jan Konstanty Dąbrowski, historyk średniowiecza, profesor uniwersytetów wileńskiego i krakowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

1914 - W Berlinie urodził się Zygmunt Maciejewski, aktor teatralny i filmowy.

1921 - W Warszawie urodziła się Barbara Wojtowicz (później Wójtowicz-Natanson), fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, żona profesora Ludwika Natansona.

1924 - W Krakowie urodził się Mieczysław Jahoda, operator filmowy i reżyser, autor zdjęć m.in. do „Krzyżaków” (1960), „Rękopisu znalezionego w Saragossie” (1964), „Szyfrów” (1966) i „Nie lubię poniedziałku” (1971).

1927 - Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów utworzono Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL) z siedzibą w Warszawie.

1930 - Marszałek Polski Józef Piłsudski przybył na portugalską Maderę na trzymiesięczny wypoczynek.

1932 - W Warszawie zmarł Karol Stryjeński, rzeźbiarz, architekt, plastyk, dyrektor Instytutu Propagandy Sztuki, mąż malarki Zofii Stryjeńskiej.

1944 - Gen. Lepold Okulicki został mianowany przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza komendantem Armii Krajowej.

1948 - Plenum KC PZPR wybrało Bolesława Bieruta przewodniczącym PZPR.

1949 - Dokonano oblotu szybowca IS-4 Jastrząb.

1950 - W Penley (Wielka Brytania) zmarł Jan Piłsudski, prawnik, polityk, wicemarszałek sejmu i minister skarbu II RP, brat marszałka Józefa Piłsudskiego.

1951 - W Stargardzie Szczecińskim urodził się Przemysław Gintrowski, bard Solidarności, kompozytor, muzyk.

1957 - Na pokładzie M/S „Batory” zmarła Helena Buczyńska, aktorka teatralna i filmowa.

1958 - Redakcja Badania Opinii Publicznej przy Biurze Listów Komitetu ds. Radia i Telewizji została przekształcona w samodzielną jednostkę: Ośrodek Badania Opinii Publicznej.

1961 - W Warszawie w niejasnych okolicznościach zginął Henryk Holland, działacz komunistyczny, socjolog, dziennikarz. Aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i poddany wielogodzinnym przesłuchaniom, wypadł z okna własnego mieszkania podczas rewizji prowadzonej przez Służbę Bezpieczeństwa. Część historyków nie wyklucza, że był to mord polityczny SB, ale historyk IPN Krzysztof Persak, w 2006 roku ustalił, że Henryk Holland popełnił samobójstwo wyskakując przez okno.

1964 - Premiera filmu Aleksandra Forda „Pierwszy dzień wolności” wg dramatu Leona Kruczkowskiego.

1964 - W Poznaniu otwarto odbudowany Most Bolesława Chrobrego.

1968 - Rolą Anieli w „Wielkim człowieku do małych interesów” Aleksandra Fredry w Teatrze Współczesnym zadebiutowała na deskach profesjonalnego teatru Stanisława Celińska.

1969 - Zmierzono najniższą grudniową temperaturę w historii Warszawy (–24,8°C).

1973 - W Wodzisławiu Śląskim urodził się Tomasz Sikora, biathlonista, wicemistrz olimpijski z Turynu (2006), mistrz świata, wielokrotny medalista mistrzostw Europy.

1976 - Dokonano oblotu szkolno-treningowego szybowca SZD-50 Puchacz.

1979 - W Warszawie urodziła się Patrycja Markowska, piosenkarka.

1980 - W Warszawie zmarł Stanisław Jaśkiewicz, aktor teatralny i filmowy.

1981 - W Warszawie zmarł Seweryn Butrym, aktor teatralny i filmowy.

1987 - Premiera filmu „Magnat" w reżyserii Filipa Bajona.

1988 - W Warszawie zmarł Bohdan Czeszko, pisarz, scenarzysta, publicysta, autor m.in. powieści „Pokolenie”, „Przygoda w kolorach”; żołnierz Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, powstaniec warszawski.

1991 - W Krakowie zmarł Władysław Machejek, pisarz, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm PRL, w latach 1952-1989 redaktor naczelny krakowskiego „Życia Literackiego”.

1991 - W Warszawie zmarł Waldemar Kazanecki, kompozytor, pianista; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury”.

1991 - Do sądu w Katowicach trafił akt oskarżenia przeciwko 24 osobom biorącym udział w pacyfikacji KWK „Wujek”.

1992 - W Krakowie Polska, Czechosłowacja i Węgry zawarły umowę o powołaniu Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA).

1995 - Minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski przedstawił z trybuny sejmowej informację o utrzymywaniu przez premiera rządu Józefa Oleksego kontaktów z wywiadem rosyjskim. Wywołało to gwałtowny polityczny kryzys, a Oleksy w styczniu 1996r., po wszczęciu śledztwa przez wojskową prokuraturę, ustąpił z fotela szefa rządu. Śledztwo zostało w kwietniu umorzone.

1997 - W Warszawie zmarł Jan Wilkowski, reżyser, aktor, pedagog, jeden z najwybitniejszych twórców polskiego teatru lalkowego.

1998 - W Poznaniu zmarł prof. Jerzy Topolski, specjalista w dziedzinie metodologii i teorii historii.

1999 - W Warszawie zmarł Hubert Antoszewski, aktor, lalkarz, animator postaci psa Pankracego w telewizyjnym programie „Piątek z Pankracym".

2000 - Posłowie Halina Nowina Konopka i Witold Tomczak w galerii Zachęta usunęli z instalacji włoskiego rzeźbiarza Maurizio Cattelana fragment symbolizujący meteoryt przygniatający postać papieża Jana Pawła II.

2002 - Rozpoczęła działalność Polska Biblioteka Internetowa (PBI).

2007 - Polska, razem z ośmioma nowymi krajami UE, przystąpiła do układu z Schengen, znoszącego kontrolę na wewnętrznych granicach państw-sygnatariuszy dokumentu.

2009 - W Kwidzynie oddano do użytku tysięcznego Orlika.

2010 - W Załubicach zmarł Lech Emfazy Stefański, pisarz, publicysta, tłumacz, uczestnik powstania warszawskiego.

2011 - 5 polskich żołnierzy zginęło w zamachu w Afganistanie. Polegli to żołnierze 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej: st. kpr. Piotr Ciesielski, st. szer. Łukasz Krawiec, st. szer. Marcin Szczurowski, st. szer. Marek Tomala oraz szer. Krystian Banach.

2015 - W Poznaniu zmarł o. Jan Góra, dominikanin, duszpasterz akademicki, twórca i organizator dorocznych spotkań młodych na Polach Lednickich.

 

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy