Polska 19 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 19-04-2024, 19:15
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia obradował sejm rozbiorowy - protestowali niektórzy posłowie m.in. Tadeusz Rejtan; Organizacja Małego Sabotażu rozwiesiła w Warszawie około 2 tys. rysunków swastyki powieszonej na szubienicy; w getcie warszawskim wybuchło powstanie; rozpoczął się II Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”; gen. Andrzej Błasik został dowódcą Sił Powietrznych. Urodzili się m. in. Irena Eichlerówna, Kazimierz Smoleń, Jan Tyszkiewicz, Jan Kobuszewski, Antoni Libera, Andrzej Pągowski. Zmarli natomiast: Katarzyna Weiglowa, Cyprian Godebski, Stanisław Kierbedź, Halina Krahelska, Wincenty Pstrowski, Romuald Jałbrzykowski, Jerzy Andrzejewski, Jonasz Kofta, Maria Wittek, Bohdan Paczyński oraz Maria Wachowiak.

1246 - Pierwsza wzmianka o Wambrez (Wąbrzeźnie) na ziemi chełmińskiej.

1346 - Król Kazimierz III Wielki nadał prawa miejskie Bydgoszczy.

1539 – Na Małym Rynku w Krakowie została spalona na stosie pod zarzutem apostazji 79-letnia Katarzyna Weiglowa.

1773 - W Warszawie rozpoczął obrady sejm rozbiorowy, którego celem było zatwierdzenie decyzji zaborców o podziale Rzeczypospolitej; podczas obrad protestowali niektórzy posłowie m.in. Tadeusz Rejtan, którego rozpaczliwy gest uwiecznił Jan Matejko na słynnym obrazie z 1866 roku.

1809 - Pod Raszynem rozegrała się bitwa pomiędzy austriackim korpusem i wojskami polskimi dowodzonymi przez księcia Józefa Poniatowskiego; Austriacy pomimo dwukrotnej przewagi liczebnej nie zdołali przełamać polskich pozycji, bitwa pozostała nierozstrzygnięta.

1809 - W bitwie pod Raszynem zginął Cyprian Godebski, działacz niepodległościowy, poeta, powieściopisarz, publicysta, żołnierz Legionów Polskich we Włoszech i armii Księstwa Warszawskiego.

1892 - W Jurkowie w Wielkopolsce urodził się Kajetan Dzierżykraj-Morawski, dyplomata, działacz społeczny.

1899 - W Warszawie zmarł Stanisław Kierbedź, inżynier, budowniczy mostów stalowych, m.in. mostu Aleksandrowskiego w Warszawie.

1908 - W Warszawie urodziła się Irena Eichlerówna, aktorka.

1920 - W Chorzowie urodził się Kazimierz Smoleń, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. KL Auschwitz; współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

1927 - W Tarnawatce koło Tomaszowa Lubelskiego urodził się Jan Tyszkiewicz, kompozytor, wieloletni dziennikarz Radia Wolna Europa.

1934 - W Warszawie urodził się Jan Kobuszewski, aktor, artysta kabaretowy, związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; znany m.in. z występów w kabaretach: „Dudek”, Kabarecie Starszych Panów i w Kabarecie Olgi Lipińskiej, a także z ról w filmach Stanisława Barei.

1936 - Na Pl. Krasińskich w Warszawie odsłonięto pomnik Jana Kilińskiego; w 1959 r. został przeniesiony na Podwale.

1942 - W przeddzień urodzin Adolfa Hitlera członkowie konspiracyjnej Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” rozwiesili w Warszawie około 2 tys. rysunków swastyki powieszonej na szubienicy.

1942 - W Wilnie urodziła się Jolanta Lothe, aktorka.

1943 - Ostra reakcja Moskwy na propozycję prowadzenia przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż dochodzenia w sprawie Zbrodni Katyńskiej; sowiecki dziennik „Prawda” opublikował artykuł zatytułowany „Polscy pomocnicy Hitlera”, w którym oskarżył Polaków o kolaborację z Niemcami.

1943 - W getcie warszawskim wybuchło trwające miesiąc powstanie; według raportów gen. Jürgena Stroopa w getcie znajdowało się podczas powstania ponad 56 tys. Żydów. Około 6 tys. zginęło na miejscu w walce, na skutek pożarów i zaczadzenia. 7 tys. Żydów Niemcy zamordowali na terenie getta, tyle samo wysłali do obozu zagłady w Treblince. Pozostała grupa ok. 36 tys. została wysłana do innych obozów, przede wszystkim do Auschwitz i Majdanka; teren getta został zrównany z ziemią.

1943 - W Radzyminie urodził się Edward Dwurnik, malarz, grafik.

1944 – W Gdańsku zwodowano U-Boota U-3501, pierwszą jednostkę typu XXI. Stopień zaawansowania technicznego niektórych elementów konstrukcji i wyposażenia typu XXI, jak pasywny system sonarowy, układ kontroli ognia, konstrukcja kadłuba czy układ napędowy, stały się podstawą wyznaczającą kierunki rozwoju techniki i technologii podwodnej w początkowym okresie zimnej wojny.

1945 - Początek walk 2. Armii WP w bitwie pod Budziszynem.

1945 - Rząd RP w Londynie rozwiązał organizację „Nie” i powołał na jej miejsce Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj w Likwidacji z płk. Janem Rzepeckim na czele.

1945 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrueck zmarła Halina Krahelska, działaczka społeczna, powieściopisarka i publicystka.

1948 - W Warszawie odsłonięto pomnik Bohaterów Getta.

1948 - W wieku 44 lat zmarł Wincenty Pstrowski, górnik, przodownik pracy.

1949 - W Londynie otwarto Instytut Kultury Polskiej.

1949 - W Warszawie urodził się Antoni Libera, prozaik, eseista, reżyser teatralny, tłumacz.

1950 - Sejm uchwalił ustawę o socjalistycznej dyscyplinie pracy.

1950 - Powołano Urząd do spraw Wyznań.

1953 - W Warszawie urodził się Andrzej Pągowski, grafik, plakacista.

1955 - W Białymstoku zmarł arcybiskup Romuald Jałbrzykowski.

1956 – W Stoczni Gdańskiej zwodowano drobnicowiec MS Bolesław Bierut.

1969 - Sejm PRL uchwalił nowy Kodeks karny - obowiązujący od 1 stycznia 1970 do 31 sierpnia 1998 roku.

1983 - W Warszawie zmarł Jerzy Andrzejewski, prozaik, publicysta, scenarzysta; w latach 1950-1957 członek PZPR, poseł na Sejm (1952-1957); od 1976 r. członek Komitetu Obrony Robotników, a następnie KSS „KOR”; redaktor niezależnego „Zapisu” (1977); autor powieści „Popiół i diament”, „Ciemności kryją ziemię”, „Bramy raju” i „Miazga”.

1987 - W „Tygodniku Powszechnym” ukazał się tekst prof. Jana BłońskiegoBiedni Polacy patrzą na getto”.

1988 - W Warszawie zmarł Jonasz Kofta, poeta, dramaturg, satyryk, piosenkarz; autor tekstów do piosenek „Pamiętajcie o ogrodach”, „Jej portret”, „Wakacje z blondynką”, „Autobusy zapłakane deszczem” i „Samba przed rozstaniem”.

1990 - W gdańskiej hali Olivia rozpoczął się II Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”; przewodniczącym związku ponownie wybrany został Lech Wałęsa, który uzyskał 362 głosy, a jego kontrkandydaci – Andrzej Słowik (52 głosy) i Tomasz Wójcik (25 głosów). II KZD udzielił absolutorium Krajowej Komisji Wykonawczej na wniosek Krajowej Komisji Rewizyjnej, której sprawozdanie przedstawił ksiądz Henryk Jankowski.

1997 - W Warszawie zmarła Maria Wittek, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej, komendant Przysposobienia Wojskowego Kobiet i Wojskowej Służby Kobiet, pierwsza Polka mianowana na stopień generała Wojska Polskiego.

2005 – W Konklawe po śmierci Jana Pawła II niemiecki kardynał, współpracownik Jana Pawła II Joseph Ratzinger został obrany papieżem i przybrał imię Benedykt XVI. w 2013 r. ustąpił ze sprawowanej funkcji, jego następcą został papież Franciszek. Do poprzedniej rezygnacji papieża, Grzegorza XII, doszło w 1415 r.

2005 – Sejm uznał przez aklamację dokonaną przez Turcję rzeź Ormian za ludobójstwo.

2007 - W Princeton zmarł astronom prof. Bohdan Paczyński; uważany za najpoważniejszego z polskich kandydatów do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki; w latach 80. XX wieku zaproponował, aby do poszukiwania planet lub innych nieświecących obiektów odległych od Ziemi wykorzystywać zjawisko tzw. mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

2007Gen. Andrzej Błasik został dowódcą Sił Powietrznych RP.

2019 - W wypadku samochodowym w Monachium zginęła Maria Wachowiak, aktorka i reżyserka, artystka scen warszawskich - Teatru Narodowego i Teatru Dramatycznego oraz łódzkiego Teatru Powszechnego, znana z roli Lidki z „Pożegnań” Wojciecha Jerzego Hasa oraz „Szklanej góry” i seriali telewizyjnych „Wielka miłość Balzaka” i „Układ krążenia”.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy