Polska 17 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 17-12-2023, 10:30
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o nadaniu ziemi na Kresach żołnierzom WP; powstało PTTK; powołano do życia Totalizator Sportowy; masakra w Gdyni – zginął m.in. 18-letni Zbigniew Godlewski; strajki w Szczecinie, Elblągu i Słupsku; Leszek Balcerowicz przedstawił Sejmowi rządowy plan reform; ukazał się ostatni numer „Życia Warszawy”. Urodzili się m.in. Mieczysław Orłowicz, Mieczysław Gębarowicz, Władysław Broniewski, Jorge Mario Bergoglio, Andrzej Zaorski, Andrzej Pieczyński, Maciej Nowak, Agnieszka Wagner. Zmarli natomiast: Gabriela Zapolska, Zofia Nałkowska, Krzysztof Szmagier, Edward Rowny, Leszek Aleksander Moczulski oraz Maria Rydlowa .

1392 - Papież Bonifacy IX wydał odpust, z którego dochód był przeznaczony na przeprowadzenie ostatnich prac budowlanych w Katedrze fromborskiej.

1697 - W Wiedniu zmarła Eleonora Habsburżanka, żona Michała Korybuta Wiśniowieckiego, królowa Polski w latach 1670-1673. 
1699Zawarto porozumienie o zwrocie Elbląga Polsce przez Prusaków w zamian za 300 tys. talarów. 

1790 - Urodził się Krystyn Lach Szyrma, filozof, pisarz i publicysta, tłumacz, działacz polityczny.

1881 - W Komarnie koło Lwowa urodził się Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

1893 - W Jarosławiu urodził się Mieczysław Gębarowicz, historyk sztuki, wykładowca Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Lwowskiego; dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

1897 - W Płocku urodził się Władysław Broniewski, poeta, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; współautor biuletynu poetyckiego „Trzy salwy” (1925), będącego manifestem rewolucyjnej poezji; sekretarz redakcji „Wiadomości Literackich”; w latach 30. zaangażowany m.in. w wydawanie komunizującego „Miesięcznika Literackiego”, trafił do więzienia; w czasie II wojny światowej więzień NKWD, następnie w szeregach armii gen. Władysława Andersa; w 1945 r. powrócił do Polski, włączając się w oficjalny nurt życia literackiego; autor utworów „Zagłębie Dąbrowskie”, „Elegia na śmierć Ludwika Waryńskiego”, „Bagnet na broń”, a także poematu „Słowo o Stalinie”.

1920 - Pomiędzy anektowaną przez Polskę Litwą Środkową a Republiką Litwy utworzono pas neutralny. 

1920 – Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o nadaniu ziemi rolnej na Kresach żołnierzom Wojska Polskiego.

1921 - We Lwowie zmarła Gabriela Zapolska, aktorka, powieściopisarka, dramatopisarka, felietonistka; autorka dramatu „Moralność Pani Dulskiej”.

1921 - Założono klub sportowy Skra Warszawa. 
1936 - W Buenos Aires  urodził się Jorge Mario Bergoglio, duchowny rzymskokatolicki, jezuita, od 13 marca 2013 r. papież Franciszek . 

1939 - Na mocy rozporządzenia Hansa Franka utworzono Policję Polską Generalnego Gubernatorstwa, nazywaną od koloru mundurów policją granatową; podlegała ona niemieckiej policji porządkowej.

1941Niemcy utworzyli getto żydowskie w Rzeszowie. 

1942 - W Piaskach koło Lublina urodził się Andrzej Zaorski, aktor, artysta kabaretowy.

1942 - II wojna światowa: Deklaracja 12 państw alianckich potępiająca masową zagładę Żydów.

1945 – Prezydium Krajowej Rady Narodowej zniosło stan wojenny wprowadzony 1 września 1939 r. przez prezydenta Ignacego Mościckiego.

1946 – Przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Warszawie stanęli byli funkcjonariusze niemieccy w okupowanej stolicy: Ludwig Fischer, Ludwig Leist, Josef Meisinger i Max Daume. W procesie zapadły trzy wyroki śmierci. Leist został skazany na osiem lat więzienia.

1950 - Podczas wspólnego zjazdu Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego podjęto decyzję o połączeniu obu towarzystw i utworzeniu Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK).

1954 - W Warszawie zmarła Zofia Nałkowska, pisarka, publicystka; autorka „Granicy” i „Medalionów” oraz prowadzonych przez ponad pół wieku „Dzienników”.

1955 - Rząd podjął decyzję o rozwiązaniu Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”.

1955 - Uchwałą Prezydium Rządu powołano do życia Totalizator Sportowy - instytucję, której dochód planowano przeznaczać na budowę i remonty obiektów oraz urządzeń sportowych.

1956 - Władze PRL i ZSRR podpisały umowy o repatriacji Polaków ze Związku Sowieckiego oraz statusie wojsk sowieckich stacjonujących w Polsce.

1956 - W Pobiedziskach w Wielkopolsce urodził się Andrzej Pieczyński, aktor, reżyser teatralny.

1960 - Premiera filmu „Niewinni czarodzieje” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1964 - W Warszawie urodził się Maciej Nowak, krytyk teatralny i kulinarny; dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Wybrzeże (2000-2006); założyciel i dyrektor Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w latach 2003-2013.

1970 – Grudzień '70: Masakra w Gdyni: rano wojsko otworzyło ogień w stronę robotników idących z dworca do zablokowanej stoczni, padli zabici i ranni. Wśród ofiar był 18-letni Zbigniew Godlewski, pracownik gdyńskiej stoczni, o którego śmierci opowiada wiersz Krzysztofa Dowgiałły „Ballada o Janku Wiśniewskim”; starcia w mieście trwały do wieczora. Doszło do masakry pracowników Stoczni im. Komuny Paryskiej przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej  Gdynia Stocznia, w wyniku której, według prokuratury, zginęło 10 osób.  

1970 - Grudzień '70: Strajki i demonstracje w Szczecinie, w których zginęło 16 osób, a przeszło 100 zostało rannych (tzw. „Czarny Czwartek”); po dwudniowych walkach w kilkudziesięciu przedsiębiorstwach kontynuowano strajk generalny, kierowany przez ogólnomiejski komitet strajkowy; do starć demonstrantów z siłami porządkowymi doszło także w Elblągu i Słupsku.

1970 - W Warszawie urodziła się Agnieszka Wagner, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Pierścionek z orłem w koronie” Andrzeja Wajdy i „Quo vadis” Jerzego Kawalerowicza.

1981 - Stan wojenny: W Warszawie pod przewodnictwem biskupa Władysława Miziołka powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.

1981 - Stan wojenny: ZOMO rozbiło manifestacje w Krakowie i Gdańsku, gdzie zginęła jedna osoba, a dwie zostały ranne. 

1982 - Stan wojenny: W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON). Przewodniczącym został Jan Dobraczyński.

1983 - Wieś Lipce została przemianowana na Lipce Reymontowskie. 
1988Zarejestrowano Związek Sybiraków. 

1989 - Wicepremier i minister finansów Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie zarys rządowego programu reform gospodarczych.

1990 - Uchwała Rady Ministrów w sprawie postawienia inwestycji Elektrownia Jądrowa Żarnowiec w budowie w stan likwidacji.

2000 - Podpisano umowę o utworzeniu koalicji wyborczej SLD -UP. 

2011 - W Warszawie zmarł Krzysztof Szmagier, reżyser filmowy, twórca seriali „Przygody psa Cywila” i „07 zgłoś się”.

2011 - Ukazał się ostatni numer „Życia Warszawy”, gazety wydawanej od października 1944 r.

2017 - W Waszyngtonie zmarł generał Edward Rowny, amerykański strateg polskiego pochodzenia generał Edward Rowny uczestnik II wojny światowej oraz wojen w Korei oraz Wietnamie, doradca pięciu prezydentów USA, nazywany „ojcem amerykańskiej kawalerii powietrznej”.

2017 - W Krakowie, w wieku 79 lat, zmarł Leszek Aleksander Moczulski, jeden z najbardziej znanych poetów polskich, autor tomików wierszy i tekstów piosenek wykonywanych m.in. przez Skaldów („Wszystko mi mówi, że mnie ktoś pokochał”, „Cała jesteś w skowronkach”, „Szanujmy wspomnienia”, „Po śniegu, po kolędzie”), Marka Grechutę („Korowód”, „Magia obłoków”), Czesława Niemena („Z pierwszych ważniejszych odkryć”), Grzegorza Turnaua („Ultima”, „Nawet”, „Kruchy świat, kruche szkło”). Moczulski napisał słowa do 7 utworów na płycie Anawa, które zespół nagrał wspólnie z Andrzejem Zauchą, a także połowę tekstów z płyty „Wołanie o słońce nad światem” zespołu Dżamble. Artysta został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. 

2021 – W Krakowie zmarła Maria Rydlowa, wieloletnia kustosz Muzeum w Rydlówce w krakowskich Bronowicach, redaktorka Wydawnictwa Literackiego oraz żołnierz Armii Krajowej. Była żoną Jacka Rydla, wnuka poety Lucjana Rydla, którego uwiecznił Wyspiański w „Weselu”.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy