121 lat temu, 5 stycznia 1893 roku we Lwowie urodził się Michał Karaszewicz-Tokarzewski, generał broni Wojska Polskiego, teozof, duchowny Kościoła liberalnokatolickiego, jeden z twórców Polskiego Państwa Podziemnego, pierwszy dowódca Służby Zwycięstwu Polski.
Michał Tadeusz Karaszewicz-Tokarzewski przed I wojną światową był działaczem Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego. W sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie dowodził V batalionem w 1 pułku piechoty. Następnie dowodził II batalionem 5 Pułku Piechoty Legionów, potem III batalionem 6 Pułku Piechoty Legionów. Później objął dowodzenie 5 Pułkiem Piechoty Legionów, z którym walczył z Ukraińcami we Lwowie. W kwietniu 1919 roku uczestniczył w wyprawie na Wilno. W okresie międzywojennym działał na różnych stanowiskach liniowych i sztabowych. We wrześniu 1939 roku jako dowódca Grupy Operacyjnej w armii Pomorze, walczył w bitwie nad Bzurą.
Kiedy przedostał się do Warszawy, został zastępcą dowódcy armii Warszawa generała Rómmla.
Dzień przed kapitulacją stolicy, 27 września 1939, stanął na czele Służby Zwycięstwu Polski, pierwszej organizacji konspiracyjnej w okupowanej Polsce. Po stworzeniu Związku Walki Zbrojnej, w listopadzie 1939 roku, został komendantem obszaru 3 Lwów. Pomysł ten, był o tyle kontrowersyjny, że pochodzący ze Lwowa generał, był w tym mieście powszechnie znany. Komentując tę decyzję miał powiedzieć:
„Przeniesienie swoje uważam za wielki nonsens. O ile nie złośliwość. Ale jestem żołnierzem, rozkaz dla mnie jest święty, pomimo, że się z nim nie zgadzam. Mam jednak dziwne przeczucie, że tam nie dotrę i to wbrew mojej woli”.
Stało się dokładnie tak, jak przewidywał. Po przekroczeniu granicy wschodniej w towarzystwie trzech łączniczek, został aresztowany przez NKWD. Zwolniono go w sierpniu 1941. Po uwolnieniu pełnił służbę kolejno w armii Andersa, Armii Polskiej na Wschodzie. Od 1944 był dowódcą 3 Korpusu organizowanego w Egipcie.
Nigdy nie powrócił do kraju. Osiedlił się w Londynie. W 1964 r. wyjechał na leczenie do Maroka. Zmarł 22 maja tegoż roku w Casablance.
Został pochowany na cmentarzu Brompton w Londynie. We wrześniu 1992 r. jego prochy ekshumowano i przeniesiono na cmentarz wojskowy Powązki w Warszawie. Spoczął tuż przy pomniku Gloria Victis.
Źródło: Telewizja Republika, dzieje.pl, Emil Kumor "Wycinek z historii jednego życia"
